Het waarom

In 2007 begon ik weer met enige regelmaat dagelijks de psalmen te bidden. Ik schafte daarvoor het Getijdenboek. Gebeden voor elke dag aan.  Dat boek was voor mij een tegenvaller. Ik vond het een heel saai boek, omdat het alleen maar (zwarte  en rode) letters bevatte. Dit Getijdenboek vormde nogal een contrast met de psalmboeken uit de Middeleeuwen, die ik in de jaren daarvoor had ontdekt en waar ik verliefd op geworden was. Sommige van deze psalmenboeken zijn integraal op internet gepubliceerd en dus voor iedereen toegankelijk.

Een sabbatverlof van drie maanden in de zomer van 2013 bood mij de kans om voor mijzelf een studie te maken van een  vroegmiddeleeuws psalmenboek dat in de afgelopen jaren mijn aandacht had getrokken, het Stuttgarter Psalter. Dit psalmenboek bevindt zich in de Württembergische Landesbibliothek in Stuttgart en werd omstreeks het jaar 830 vervaardigd in de abdij van Saint-Germain-des-Prés in Parijs. Het handschrift bevat meer dan 300 illustraties bij de psalmen, die integraal gepubliceerd zijn op internet. (Voor meer informatie over het Stuttgarter Psalter klik hier)

Sommige illustraties uit dit psalter stimuleerden mijn gelovige verbeelding en hielpen mij om de psalmen te bidden. Andere illustraties riepen vragen op en maakten mij nieuwsgierig naar de achtergronden er van. Zo wekte de veelvuldige aanwezigheid van de gestalte van Jezus Christus in de beelden mijn verbazing. De plaatjes weerspiegelen een eeuwenoude traditie van uitleg van de psalmen, die in de psalmen de stem van Jezus hoort. Daar wilde ik meer van weten. Zo ontdekte ik dat de ik uit de psalmen in de illustraties de meest uiteenlopende gestalten aannam; dat hielp mij om mij met de psalmist te identificeren en zo de psalmen te lezen en te bidden.

Het lezen van het proefschrift van Anne-Marie Bos uit 2012 (Elijah Looked and Beholded. Biblical Spirituality in Pictures) bood een theoretisch kader om de werking van beelden beter te begrijpen. Essentieel is voor haar het begrip ruimte (space). Beelden openen een ruimte, waarin ik betrokken kan raken in een persoonlijke relatie met een goddelijke werkelijkheid. Beelden nodigen mij uit om Gods aanwezigheid te ervaren. Als dat waar is dan kunnen de meer dan 300 beelden uit het Stuttgarter Psalter helpen bij het meditatief lezen en bidden van de psalmen.

Dat stimuleerde mij om de resultaten van mijn studieverlof niet voor mijzelf te houden, maar anderen aan te bieden via een website. De Württembergische Landesbibliothek in Stuttgart gaf welwillend toestemming voor het gebruik van de beelden. De medewerkers van Bratpack Internetdiensten uit Zwanenburg bouwden met veel geduld en vakmanschap een website. U kijkt naar het resultaat.

Fons Litjens
Zomer 2013